Jongeren in mbo-2-opleidingen hebben minder kans op een startkwalificatie en een vaste baan en lopen daardoor het risico om structureel een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt te behouden. Ruim 1 op de 4 studenten haalt het diploma niet. Er zijn echter mbo-2-opleidingen die tegen de landelijke trend in, jongeren wel succesvol begeleiden naar een niveau-2-diploma. Vanuit het doel van de overheid om ook deze groep jongeren betere kansen op een vaste baan te geven, heeft de Inspectie van het Onderwijs onderzocht wat de succesfactoren van deze opleidingen zijn. Uit een oriënterende inventarisatie blijkt dat de opleidingen die beter scoren doelbewust hun onderwijsaanbod aansluiten op de onderwijsbehoeften van de studenten. Uit nader onderzoek komen een aantal succesfactoren naar voren.

Waar hebben de studenten zelf behoefte aan?

Veel van de gesproken mbo-2-studenten hebben geen gemakkelijke schoolloopbaan achter de rug en hebben moeite met onderwijs dat op abstracte kennis is gericht. Studenten vinden het daarom vooral belangrijk dat de opleiding en de docenten hun vertrouwen in zichzelf versterken. Vertrouwen dat ze de opleiding aan kunnen én dat ze een baan kunnen vinden. Ook hebben studenten regelmatig aanmoediging nodig om door te zetten. Voor een deel van de studenten geldt daarnaast dat zij behoefte hebben aan hulp bij het begrijpen van de inhoud van de lessen, met name bij de vakken Nederlands en Rekenen. De studenten bij de succesvolle opleidingen zijn tevreden met de praktijklessen, stages en de extra hulp en ondersteuning die ze krijgen.

Hoe spelen de opleidingen en docenten in op de onderwijsbehoeften van studenten?

De ondervraagde docenten hebben inzicht in zowel de pedagogische behoeften van individuele studenten (wat is nodig om optimaal mee te doen?) als de didactische behoefte (wat is nodig om de leerstof te begrijpen?). Ze kennen de intrinsieke motivatie en onzekerheid van de studenten en weten met veel persoonlijke aandacht het zelfvertrouwen en zelfbeeld te versterken. Vooral via individuele gesprekken en begeleiding. En didactisch bieden zij maatwerk en differentiatie aan, zoals onderwijs in kleine lesgroepen. Wat nog beter kan, is het perspectief op doorstroomwensen of verdere ontwikkeling.

Aanbevelingen Inspectie van het Onderwijs

Volgens de Inspectie van het Onderwijs kunnen we de kwaliteit van het mbo-2-onderwijs verbeteren door:

  • Beleidsmatig(er) en planmatig(er) te werken met concrete afspraken op teamniveau. Er wordt intensief gewerkt, maar bij de meeste opleidingen werken ze niet met concrete teamafspraken voor hun aanpak.
  • Meer oog te hebben voor de kwaliteit van de lessen Nederlands en Rekenen.
  • Bewuster aan te sluiten op de wens van studenten die willen doorstromen naar een opleiding op een hoger niveau.
  • Beleid te maken voor de opvang in niveau-3 en niveau-4 van studenten uit niveau-2-opleidingen. Deze opvang omvat nadrukkelijk een geleidelijke begeleiding naar de vereiste zelfstandige werkhouding en (school)taalbeheersing.
  • Niveau-2-opleidingen nog meer te stimuleren (bijvoorbeeld door de MBO Raad) om uitwisselingsmomenten te organiseren (in al bestaande netwerken) om kennis te delen en van elkaar te leren.

Belang van praktijkleren

Hoewel het onderzoek betrekking heeft op mbo-2-studenten, gelden de conclusies ook voor onderwijs aan mbo-1-studenten. Ook in de praktijkleerroutes, die sociale werkbedrijven met mbo-instellingen steeds vaker inrichten voor deze doelgroep studenten, staat leren in de praktijk, persoonlijke aandacht en maatwerk voorop, evenals extra aandacht voor taal en rekenen. Om ervaringen en kennis uit te wisselen en andere partijen te stimuleren met deze aanpak aan de slag te gaan organiseert het Kenniscentrum inclusieve en sociale werkgelegenheid een lerend netwerk praktijkleren. Voor meer informatie, neem contact op met:

Arjan van der Borst, projectleider SBCM
E: a.vanderborst@caop.nl
T: 06 20 54 23 58

Margreet Mook, projectleider Cedris.
E: mmook@cedris.nl
T: 06 12 64 71 24

Voor meer informatie over het onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs: